sobota, 11 czerwca 2011

APOLLO I MUZY


Apollo (gr. Ἀπόλλων Apóllōn, zwany też Φοῖβος Phoibos "Jaśniejący", łac. Apollo) – w mitologii greckiej syn Zeusa i Leto. Urodził się na wyspie Delos. Był bliźniaczym bratem Artemidy. Uważany za boga piękna, światła, życia, śmierci, muzyki, wróżb, prawdy, prawa, porządku, patrona sztuki i poezji, przewodnika muz (Ἀπόλλων Μουσηγέτης Apóllōn Mousēgétēs). Przebywał na Parnasie, skąd zsyłał natchnienie.

W rzeczywistości bóstwo o szerokich, często sprzecznych, kompetencjach. Pierwotnie, androgyniczny (śladem tego bliźniacza para Apollo-Artemida), bóg gwałtownej śmierci – Grecy wywodzili jego imię od ἀπόλλυμι (apóllymi) "niszczę, zabijam", ale por. też IE. *abol (<*obol-) "jabłko" (symbol – źródło wiedzy). Bóg jednocześnie solarny i chtoniczny. Zabijając węża-smoka Pytona (lub Delfyne, będącego hipostazą pierwotnej Magna Mater), strzegącego bramy do tajemnej wiedzy ukrytej pod/w ziemią/i, przejął władzę nad wyrocznią w Delfach (gr. delfys "macica"). Zabójstwo Pytona, podobnie jak zabójstwo Wrytry przez Indrę, było wielkim, bohaterskim czynem, ale i przekleństwem, z którego należało się oczyścić. Ustanowił więc igrzyska pytyjskie, zszedł też do podziemia. Stał się przekaźnikiem boskich (Zeusowych) wyroków, szczególnie w sprawie obrzędów oczyszczenia po zbrodni zabójstwa. Oddalał (apotropaios) i oczyszczał (katharsios) od zła (zbrodni mordu), które sam wywołał (por.: Dionizos)
Muzy (lm gr. Μοῦσαι Moúsai, łac. Musae, lp gr. Μούσα Moúsa, łac. Musa) – w mitologii greckiej boginie sztuki i nauki.

Początkowo była jedna – opiekunka aojdów, muza pamięci, później trzy: Aoede (śpiew i poezja), Melete (nauka, praca) i Mneme (pamięć, wspomnienia). W Delfach nosiły one inne nazwy – była Nete, Mesi i Hypate, które są również nazwami trzech antycznych muzycznych strun liry. U Homera jest ich jednak już 9 – są one córkami Zeusa i Mnemosyne. U Hezjoda są córkami Matki Ziemi i Powietrza. Wszystkie muzy miały zdolność wieszczenia i występowały w orszaku Apollina, ich przewodnika. Ośrodkiem kultu muz był Parnas i Helikon w Beocji (muzy helikońskie).
Kalliope – poezja epicka oraz filozofia i retoryka, przedstawiano ją z tabliczką i rylcem
Klio – historia, przedstawiano ją ze zwojem papirusu
Erato – poezja miłosna, przedstawiano ją z kitarą
Euterpe – poezja liryczna, gra na flecie, przedstawiano ją z aulosem
Melpomene – tragedia i śpiew, przedstawiano ją z maską tragiczną
Polihymnia – poezja chóralna, pantomima przedstawiano ją zawsze głęboko zamyśloną, bez atrybutu
Talia – komedia, przedstawiano ją z maską komiczną
Terpsychora – taniec, przedstawiano ją z lirą i plektronem
Urania – astronomia i geometria, przedstawiano ją z cyrklem i kulą ziemską


BALET APOLLO I MUZY
Mit o Apollinie nasunął Igorowi Strawińskiemu pomysł stworzenia tej poetyckiej wizji baletowej. Jednakże pierwsze wystawienie baletu, napisanego na zamówienie Towarzystwa Muzyki  Kameralnej w Waszyngtonie, nie przyniosło sukcesu. Dopiero prapremiera europejska nowej wersji choreograficznej George'a Balanchine'a, przygotowana dla baletów rosyjskich Diagilewa, ukazała wszystkie walory dzieła i stała się wzorem dla następnych inscenizacji. Przedstawienie to odbyło sie w Paryżu 12 VI 1928 roku. wzorowana na muzyce baletowej z epoki Lully'ego i napisana na orkiestre smyczkową partytura Apollina i muz zbudowana jest na tradycyjnym schemacie klasycznych pas de deux, wariacji pas d'action, narzuca więc choreografowi konieczność podporządkowania się surowej dyscyplinie tańca klasycznego i oddania wielkiej prostoty, przejrzystości i precyzji muzyki.

OBRAZ 1. Prolog -Narodziny Apollina. W ciemnościach nocy, ukryta wśród skał, wydaje Leta na świat dziecię, Apollina. Słuzebne pomagaja mu uwolnić się z powijaków i Apollo stawia pierwsze nieporadne kroki, uderzajac nieśmiało w struny podanej mu liry.

OBRAZ 2. Apollo i muzy.  W blasku słońca stoi młody bóg z lirą w ręku. Ostrożnie, a potem coraz śmielej próbuje tańczyć. Ukazują sie trzy muzy, apollo ujmuje je za ręce i przyciąga do siebie ( taniec Apollina i muz). Nastepnie wręcza im symbolicznie insygnia sztuk, którymi mają się opiekować. Kaliope otrzymuje tabliczkę do pisania, Polihymnia maskę, a Terpsychora lirę i każda tańczy kolejno swą wariację. Występ dwóch pierwszych muz nie zyskuje aprobaty Apollina, zachwyca go natomiast szlachetny , nacechowany klasycznym umiarem i prostotą taniec Terpsychory. Pragnac pokazać muzom, jakimi cechami powinna się odznaczać prawdziwa sztuka, Apollo tańczy mistrzowską wariację, po czym wybiera ulubienicę Terpsychorę by mu towarzyszyła. Na wezwanie Zeusa Apollo opuszcza ziemię i trzymajac muzy za ręce wstępuje na Olimp.


 http://th.interia.pl/30,b87034f093599472/rody.jpg
 http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Apollo_Saurocton_Louvre.jpg&filetimestamp=20070105173704
http://pl.wikipedia.org/wiki/Muzy
 Irena Turska Przewodnik Baletowy ,PWM, Kraków 1989